භූරූප විද්‍යාව වෙරළ ඛාදනය

වෙරළ ඛාදනය.

සමුද්‍ර ජලයේ ඛාදනය කෙරෙහි උදම්,තරංග හා ප්‍රවාහ වල බලපෑම ඇතිවේ.ඉන් වඩාත් වැදගත්වන්නේ සමුද්‍ර තරංගය.උදම් සාගර ජලයේ ඇතිවන කෙටි නෙරීම ලෙස හැඳින්විය හැකිය.චන්ද්‍රයාගේ හා සුර්යාගේ බලපෑම නිසා සාගර ජලයේ මේ නෙරීම ඇතිවේ.උදමක් කඩතොළු වෙරළක චලනය වන විට ඉන් ඛාදනය වේ.

සමුද්‍ර තරංග ඇතිවන්නේ සුළඟ ජලය හා ගැටීම හේතුවෙනි.තරංග සාගර ජලය මතුපිට ඇතිවන චලනයකි.තරංගයක ජලය චක්‍රාකාරව ගමන් කරයි.තරංග මඟින් වෙරළට එල්ලවන පහර සුළගේ වේගය මත තීරණය වේ.වෙරළට ප්‍රහාරාත්මකව වඳින තරං පිළිසෝදාවක් ලෙස ආපසු සාගරයට ගමන් කරයි.තරංග නිසා උපත.ලබන ප්‍රවාහද වෙරළබඩ භූ දර්ශනයට බලපෑම් කරයි.සමුද්‍ර තරංග සිව් ආකාරයට වෙරළබඩ භූ දර්ශනය ඛාදනයට ලක් කෙරේ.

1.)ද්‍රාව පීඩන ක්‍රියාවළිය.

තරංග ගොඩබිමට වදින විට වෙරළාසන්නයේ පාෂාණ ස්තර,දඹ කුස්තුර ආදියේ ඇති සිදුරුවල ඇති වාතය සම්පීඩනය වේ.තරංග පසුබසින විට පීඩනය අඩු වී සංකෝචනය වෙයි.මෙයින් පාෂාණ ක්‍රමයෙන් කැබළි වේ.

2.)උල්ලේඛය/ඝර්ෂණය.

තරංග සමඟ පැමිණෙන පාෂාණ කුට්ටි එකට ගැටීමේදී කුඩා කැබළි වලට කැඩේ.

3.)සංගර්ෂණ ක්‍රියාවලිය.

වැලි බොරළු හා ගල් කුට්ටි සහිත රළ දඹයක පාදයේ හැපෙන විට දඹය පාදය යටින් ඛාදනය වී කුට්ටි කඩා හැළෙයි.

4.)ද්‍රාවන ක්‍රියාවළිය.හුණුගල් වලින් සෑදුණු වෙරළ ඉමදී පාෂාණ කොටස් දිය වීමට පටන් ගනී.

වෙරළ ඛාදනයෙන් සකස්වන භූ රූප.

1.දඹය.

2.රළබුන් වේදිකාව.

3.මුහුදු ගුහා.

4.වා සිදුරු.

5.ආරුක්කු.

6.මුහුදු කුළු.

දඹය.

වෙරළ බාදනයෙන් නිර්මාණය වන ප්‍රධාන භූ රූපයකි.දඹය වෙරළ සීමාවේදී පිහිටයි.දඹය නමින් හදුන්වන්නේ වෙරළ සීමාවක දක්නට ලැබෙන ගැටියකි.දඹ නිර්මාණය වීමේදී වෙරළේ පාෂාණ ප්‍රතිරෝධක සහිත බව හෝ රහිත බව,පාෂාණවල කුස්තුර,පාෂාණ පිහිටා ඇති ආකාරය වැනි කරුණු බලපායි.ග්රැනයිට් වැනි ප්‍රතිරොධක බව අධික පාෂාණ ඇති ස්ථාන වල දඹ නිර්මාණය කෙරේ.ලංකාවේ ත්‍රිකුණාමලයේ ස්වාමි ගල අසලද,රූමස්සලද දඹ භූ රූප වලට නිදසුන්ය.

රළබුන් වේදිකාව.

තරංග ඛාදනයේදී දඹ සමඟ නිර්මාණය වන තවත් භූ රූපයකි රළ බුන් වේදිකාව.බෑවුම් සහිත වෙරළක අබණ්ඩ ඛාදනය,දඹ ක්‍රමයෙන් පසු පසට ගමන් කිරීම නිසා මෙය නිර්මාණය වේ.එය රළ මඟින් ගෙන එන ද්‍රව්‍ය එහා මෙහා ගෙනයෑමේ ප්‍රතිථලයකි.රළ බුන් වේදිකාව මුළුමනින්ම සමතලාවක් නොවේ.මේ සඳහා හොදම නිදසුනකි ශ්‍රි ලංකාවේ නැගෙනහිර හා නිරිත දිග වෙරළ.

මුහුදු ගුහා

වෙරළේ පාෂාණ වල කුස්තුර හෝ විභේද නිසා ඇතිවූ පැලීම් ඇති විට ඒ තුළට තරංග කා වැදීමෙන් කුස්තුර විශාල වෙයි.ඒ නිසා එහි මෘදු පාෂාණ කොටස් ඉවත් වේ.මෙයින් මුහුදු ගුහා නිර්මාණය වේ.දකුණු වෙරළේ කිරින්ද උදාහරණයකි.

වා සිදුරු
ගුහාවෙන් තුළට ප්‍රහාරාත්මකව වැදෙන තරංග හා වාතය පිටවීමට ගුහාවේ පියස්සේ හෝ පැත්තකින් සිදුරු නිර්මාණය වේ.කුඩා වැල්ලේ ඇති හුම්මානය උදාහරණයකි.

ආරුක්කු
තුඩුවක් වැනි තැනක පිහිටි ගුහා දෙකක් දෙපසින්ම බාදනය වී ඒකාබද්ධ වූ කල්හි ආරුක්කුව සෑදේ.එය කාලයක් තිස්සේ ඛාදනය වීමෙන් කැඩී යා හැක.එංගලන්තයේ ඩෝසෙට් වරළේ ඩර්ඩල්ඩෝ ආරුක්කුව කදිම නිදසුනකි.

මුහුදු කුළු
ආරුක්කුවේ කඩා වැටුණු විට එහි ඉතුරුවන තුඩුවේ ඉදිරිපස කළවර මුහුදු ජලයෙන් උඩට මතුවී ම නිසා මුහුදු කුළු නිර්මාණය වේ.එංගලන්තයේ දකුණු හා බටහිර වෙරළේ සුලභව ඇත.ලංකාවේ සීනිගම දේවාලය පිහිටා ඇති ස්ථානයද මේ සඳහා නිදසුනකි.

මොනවද මේ ප්‍රානජීව

WWW.national geography.com -->

.S .hñka iudê.; jkakg Tng weßhqï lrk m%dKÔj

Ydl f,dalfha wdYap¾hhla f,i i,lk m%dKÔj me<Eáh ms<sn| j jrla fojrla ud wid ;sìKs' l=vd l, keröug .sh m%o¾Ykhl § wdhq¾fõo l=áhl ;snQ m;% fi,fjk me<Eáhla ms<sn| j iq¿ u;lhla ;snqK;a" lkafk,sh wdhq¾fõo me< ;jdfka § m%dKÔj me<Eáh ÿgq ieKska udf.a u;lh w;S;hg Èj .sfha h' Y%S ,xldfõ Ydl ms<sn| fkdfhl=;a f;dr;=re iy kso¾Yl tl;= lsÍug mqreÿ ù isá uu m%dKÔj me<Eáfha îc lsysmhla tys ;jdka md,l f.a wjirh we;s j ,nd.;af;ñ' ta 2001 jif¾ § h'

fï îc lsysmh m%frdayKh l< uu thska me< lsysmhla fnda lr .;af;ñ' bka tla me<hla uúiska isgqjk ,oafoa tjlg ud fiajh l< jeis jkdka;r iq/lSfï wka;¾cd;slfha noafoa.u msysá me< ;jdfka h' ñka miq j uu tys .sh iEu úgl § u m%dKÔj me<h ksÍlaIKh lsÍu mqreoaola lr .;af;ñ' tys meñfKk ish¨ foia úfoia wuq;a;ka fï me<Eáh fj; le|jd f.k hEu udf.a;a" ;jdk Ndr j isá ks,Odßhd f.a;a isß; úh' fï m<Eáh ish¨ u wuq;a;ka uú;hg m;a flf<a h' fuys l=vd m¾Yaúl m;%j, isÿjk p,kh ksÍlaIKh lsÍu i|yd fndfyda úg me<Eáhg l;d lsÍug;a" .S; .ehSug;a" isjqrejka nEug;a wms mqreÿ ù isáfhuq' fufia meñKs iuyr úfoaYSh wuq;af;da me<Eáfha m;%j, p,kh isÿ lsÍu i|yd wm ÿria: md,lhla Ndú; lrkafka hehs is;d ;jdfka me< w;rg tfnñka mÍlaId lr n,kakg jQy' tn÷ wjia:dj, § ;jdfka fiajl msßi lsisjla fkd mjid Tjqka fj; iqmqreÿ iskyfjka ix.%y lsÍu idudkH isß; úh' fï me<Eáfhka ,nd.;a îcj,ska mrïmrd lsysmhlg miq j ,nd.;a me<hla wog;a ud i;= j we;s w;r" ud uqK .eiSug meñfKk wh fï me<Eáh fj; f.k hEu iy m;%j, p,kh ksid Tjqka ,nk wdiajdoh fuka u Tjqka me<Eáh iuÕ l;d lsÍu" .S; .ehSu ksÍlaIKh lsÍu wog;a uf.a is; ;=< i;=g okjk l%shdjla j mj;S'

m%dKÔj me<Eáh ms<sn| j ,sheù we;s úoHd;aul f;dr;=re fidhd ne,Sug ud fm,eUqfKa idudkHfhka Ydlhka wdf,dalhg olajk ixfõ§;djg wu;r j fï Ydlfha m;% lgy~g iy ix.S;fha ßoauhg olajkakd jQ p,khka fjkiaùu ksÍlaIKh lsÍfuka miqj h'

ප‍්‍රාණජීව පැළෑටියේ කුඩා පර්ශ්වික පත‍්‍රවල චලනය සිදුවන ආකාරය

m%dKÔj Ydlh WoaNSo úoHd;aul j fviafudaähï .hsrkaia (Desmodium gyrans) hkqfjka kï lrk ,oafoa 1779 fko¾,ka; cd;sl ud¾áka yQàka (Martin Houttuyn) úisks' miq j fuys úoHd;aul kduh wjia:d lsysmhl § fjkia lereKq w;r" wo jk úg fldvdßfhale,slaia fudfgdaßhia (Codariocalyx motorius) hk úoHd;aul kduh Ndú; fõ' bx.%Sis niska fuh Dancing Plant f,i;a" Indian Telegraphic Plant f,i;a y÷kajkq ,efí' md¾Yaúl m;%j, p,kh isÿjk wdldrh ksid fuhg Telegraphic Plant hk ku Ndú; lef¾' fou< niska fkd;=lkafkhs yd wrjÜáma mÉÑ,hs f,i ye¢ka fõ' fï me<Eáh nx.a,dfoaYh" ì%;dkHh" ldïfndach" Ökh" bkaÈhdj" bkaÿkSishdj" ,d´ia" uef,aishdj" ñhkaudrh" fkamd,h" mlsia;dkh" ;dhsjdkh" ;dhs,ka;h" úhÜkduh iy Y%S ,xldj hk rgj, jHdma; j we;'

mßKdujdofha mshd f,i i,lk pd,aia vdúka f.a ñ;=rl= jk Y%S fcdaima yQl¾ 1850 cqks 10 jeks Èk bkaÈhdfõ ysud, l÷ mduq, islSï m%foaYfhka m%dKÔj me<hla tl;= lr we;s w;r" ta jif¾ u cqks 30 jk Èk ;j;a kso¾Ykhla fu.d,shd rdcHfha ldis m%foaYfhkaa tl;= lr ta kso¾Yl fol u tx.,ka;fha lsõ Ydld.drh fj; tù h'

1855 § yQl¾ f.ka ,nd.;a m%dKÔj me<Eáfha kso¾Yl ms<sn| j m¾fhaIK isÿ lsÍu wdrïN l< pd,aia vdúka" Èklg meh Nd.hla fï me<Eáh wdf,dalh fkd,efnk f,i wdjrKh lr ;nd wdf,dalh fkd,efnk tn÷ wjia:dj, § m;% yels,Sug me<Eáh mqreÿ l< yels oehs fidhd ne,S h' tfy;a thska wjqreÿ 20 la .; jqj;a vdúkag fulS mÍlaIKh wjika lsÍug yelshdjla ,eî fkdue;s nj i|yka fjhs'

1873 Tlaf;dan¾ 31 jk Èk vdúka úiska yQl¾ yg ,smshlska okajkq ,en we;af;a fï me<Eáfha l=vd md¾Yaúl m;% lsisúfgl ksÞd fkd.kakd nj hs' fï m;% rd;%S 11 jk úg;a bka miqj;a l%shdYS,S j mj;sk nj Tyq i`oyka lrhs'

oYl follg miqj;a m%dKÔj me<Eáfha l%shdldß;ajh wNsryila f,i mj;sk w;r" fkdfhla úoHd{fhda fï ms<sn| úúO u; m< lr;s'

WodyrKhla f,i m%dKÔj me<Eáfha m;% p,kh wê ixLHd; cx.u ÿrl:kj, ix.S;hg" f¾äfhda iy fg,súIka jeks bf,lafg%dksl WmlrKj, ix.S;hlg m%;spdr fkd olajk w;r" ñksid f.a ishqï uOqr lgy~g iy ngk<d y~g b;d by<ska m%;spdr olajhs' ix.S;fha ßoauh fjkia l< úg m;%j, p,kfha ßoauh o fjkia jk nj wm f.a w;aoelSu hs' fuhg wu;r j iuyr mqoa.,hka fï me<Eáh fj; ióm jk úg fuys m;% b;d fõ.fhka p,kh jk nj;a" fndfyda úg .yfld<g mßirhg wdorh lrkakka iy wdOHd;añl j msßmqka whg b;d ixfõ§ nj;a i|yka l< yels h'

fï me<Eáh iuÕ in|;d f.dvkÕd .;a úg ta yd iuÕ .S; .dhkd lsÍu uÕska is; ksoyia lr.; yels h' m%dKÔj me<Eáfha m;%j, kegqu olsk úg we;s jk i;=g uÕska fudfyd;lg iudê.; úh yels h' fuh Ndjkdfõ wdrïNh f,ig o ie,elsh yels h'

22 ⁰C - 35 ⁰C w;r WIaK;ajfha b;d fyd¢ka jefvk fï me<Eáh b;d f,fyisfhka îc uÕska fyda b;s lene,s uÕska fnda lr.; yels h' fï me<Eáh i|yd b;d fyd| f;;ukhla wjYH jk w;r" mi ;Èka úhe<Sug Tfrd;a;= §fï yelshdjla fkdue;' u| wdf,dalh hgf;a fyd¢ka jefvkuq;a" oeä ysre/iaj,g Tfrd;a;= fkd foa'

m%dKÔj ms<sn| j m¾fhaIK isÿ lsÍug wo jk úg úoHd{hka jeä jYfhka fm,eö ;sfí' tys m%;sM,hla f,i fï Ydlfha iqúfYaIS ,laIK ms<sn| j wkdjrKh lr .; yels j ;sfí' 1998 jif¾ § lrk ,o m¾fhaIKhlg wkqj pd,l ffi,j, m%idrKh iy yels,Su m;%j, we;s úfYaI Wmdx.hl c, wxY+ka f.a l%shdldÍ;ajh ksid isÿ jk nj;a" túg m;% p,kh jk nj;a fidhd f.k ;sfí' uE;l § ;dhs,ka;fha uydirdï úYajúoHd,hfha lrk ,o m¾fhaIKj,g wkqj fï m%dKÔj m;%j, m%;sTlaisldrl (Antioxidant) úYd, m%udKhla wvx.= nj fidhd f.k ;sfí'


T!Iëh jYfhka o fï Ydlh b;d u jeo.;a fõ' fuys á%magñka kï we,afld,hsvh iq¿ jYfhka wvx.= h' i¾m oIagkj, § fï Ydlh Ndú; lef¾' lemqï ;=jd,j, § o fhdod .efka' fuys m;% ;ïnd ilia lr.;a ødjKh mdkh lsÍfuka YÍrfha ;ekam;a ù we;s úi neyer jk w;r" YÍrfha ffi, iy bkaøshhka jhia.; ùu wvq lrhs' m%;sYla;slrKh jeä jk w;r" iu meyem;a lsÍu iy kSfrda.S Ndjh ,nd§ug bjy,a fõ' óg wu;r j wdudYfha iy nvje,aj, ms<sld iqj lsÍug" WK wvq lsÍug" uQ;%dYh msßisÿ lsÍug iy iakdhqj,g isÿjk fN!;sl ydks h:d ;;a;ajhg m;a lsÍug fï Ydlfha wvx.= ixfhda.j,g yelshdj mj;S'  

m%dKÔj Ydlfha úh<s m;%j, we;s Lksc ,jK

Lksc ,jK	úh<s m;% 1kg
fidaähï	0.22 mg
le,aishï	0.12 mg
ue.akSishï	2.63 mg
hlv	0.68 mg
iskala	2.66 mg
Bhï	0.06 mg
;U	0.07 mg

m%dKÔj Ydlfha m;%j, wvx.= ldnksl øjH

ldnksl øjH	úh<s m;% lsf,da.a?ï tll
ìgdlefrdáka	119.5 mg
úgñka C	37 mg
laf,dafrd*s,a A	0.87 mg
laf,dafrd*,a B	0.38 mg

m%dKÔj Ydlfha m;%" iQ¾hdf,dalh jeämqr ,nd.ekSu i|yd p,kh fõ' by; rEmfhka oelafjkafka A iy B ia:dkj, iQ¾hhd msysgk úg § m;%h wdf,dalh ,nd .ekSu i|yd p,kh jk wdldrh hs' iQ¾hhd A ia:dkfha mj;sk úg wdf,dalh ,nd .ekSug wxl 1-2 ia:dkj, p,kh jk w;r iQ¾hhd B ia:dkfha msysgk úg § wxl 2-3 ia:dkhg p,kh ù jeä iQ¾h Yla;shla ,nd .kS'